Mulchen betekent niets meer of minder dan het afdekken van de grond met een laag organisch materiaal. En dat is goed voor je grond en fijn voor de planten. Bodemorganismen, zoals wormen en pissebedden, maar ook bacteriën en schimmels worden hierdoor aangetrokken. Dit zorgt voor meer humus in de grond en het verbetert de bodemstructuur. De wormen graven gangen die de waterafvoer bevorderen en lucht in de grond brengen. Zo ontstaat een rulle, vochthoudende en toch luchtige grond, een ideale voedingsbodem voor de planten.
Mulchen heeft veel voordelen.
Minder werk: als je mulcht hoef je niet te spitten.
Minder afval: Door te mulchen kun je tuinafval hergebruiken hoef je minder weg te gooien.
Plantenvoeding: de humus die vrijkomt dient als voeding voor de planten.
Onkruidwerend: de mulchlaag remt de groei van onkruid af.
Bescherming: de organische laag vormt een beschermlaag tegen zware regenval, felle zon, temperatuurverschillen en uitdrogende wind.
Houdt goed vocht vast: de grond droogt veel minder snel uit.
Isolatie: vormt een isolatielaag tegen kou en warmte. Vorst trekt minder makkelijk in de grond.
Voeding: bodemorganismen voeden zich met de mulchlaag en zetten het om in humus.
Verbetering de bodemstructuur: zelfs harde ondergronden veranderen in enkele jaren tijd in losse, rulle en vruchtbare grond.
Wanneer en hoe?
Mulchen doe je bijna het hele jaar. In de zomer beschermt het tegen uitdroging en hitte, in de herfst tegen erosie bij slagregens en in de winter beschermt het de planten en houdt het de vorst uit de bodem. Alleen in het voorjaar kun je de mulchlaag tijdelijk weghalen: de bodem kan dan sneller opwarmen in de zon en je kunt makkelijker zaaien en planten. De verwijderde mulchlaag kun je bewaren in vuilniszakken om later weer aan te brengen of je gebruikt het als start voor een nieuwe composthoop. Rond juni is de bodem op temperatuur en kan je hem weer bedekken met een laag mulch. Komt het bodemleven eenmaal goed op gang, dan breekt de mulchlaag snel af. Je moet de mulchlaag dus gedurende het seizoen continu blijven aanvullen.
Soorten mulchmateriaal
Compost
Omdat een kleine composthoop niet de vereiste temperatuur bereikt om ziektekiemen en onkruidzaden te doden, is eigengemaakte compost meestal minder geschikt als mulch. Het composteren van gft-afval door de gemeente gebeurt bij een hoge temperatuur, waardoor het grotendeels vrij is van onkruidzaden. De meeste gemeenten bieden deze compost gratis aan.Bij het gebruik van eigen compost kan het mulchen in twee lagen een oplossing zijn: eerst een laag compost, dan een laag onkruidvrij materiaal, bijvoorbeeld stro. De bovenste laag zorgt ervoor dat de ontkiemende zaden
uit de compost ontmoedigd worden. Ze raken uitgeput als ze door een tweede laag heen moeten groeien.
Plantenresten (chop & drop)
In de permacultuur bekende mulchplanten zijn smeerwortel en brandnetel.
Ook onkruid leent zich prima als mulch, mits er nog geen zaden gevormd zijn. Gewoon eruit trekken en tussen de groenten of sierplanten op de grond leggen. Doe dit bij voorkeur op een warme zonnige dag, want dan verwelkt het uitgetrokken onkruid snel. Daarnaast kunnen ook de resten van geoogste groenten als mulch dienen. De brede oneetbare bladeren van courgettes of rabarber bijvoorbeeld, zijn heel geschikt om de grond mee te bedekken.
Houtsnippers
Wie bomen in zijn tuin heeft, heeft in het voorjaar meestal veel grof snoeiafval. Je kunt de takken versnipperen in een hakselaar en gebruiken als mulch. Omdat hout bij het verteringsproces stikstof aan degrond onttrekt, zijn houtsnippers in principe niet geschikt voor het mulchen van eenjarige planten (die stikstof hard nodig hebben). Maar op elke regel is een uitzondering: onze moestuinburen hebben goede ervaringen met houtsnippers bij tuinbonen. Tuinbonen binden namelijk zelf stikstof uit de lucht, vandaar dat ze hier geen nadelige gevolgen van ondervonden. Daarnaast zijn houtsnippers uitstekend te gebruiken bij bessenstruiken en als halfverharding voor paden.
Herfstbladeren
In het najaar kun je bladeren verzamelen en als mulch gebruiken. Al het afgevallen blad blaas je bijvoorbeeld in een border. Tiijdens de wintermaanden zal het bodemleven dit automatisch gaan omzetten tot voedingstoffen en het beschermt de bodemleven tegen vorst.
Grasmaaisel
Wie een gazon heeft, zal geen gebrek aan grasmaaisel hebben. Verspreid
dit in een dunne laag tussen planten, in plaats van het weg te gooien. Grasmaaisel kan zowat bij alle groenten worden gebruikt, maar het mag nooit een dikke laag in één keer zijn, want dan verandert het grasmaaisel in een slijmerige, stinkende massa. Sommige grasmaaiers kunnen niet alleen het gras opvangen, maar het ook zo fijn versnipperen dat al het afgemaaide gras tussen de grassprieten invalt en daar weer nieuwe voedingsstoffen gaat vormen
Stro
In tuincentra en dierenwinkels worden zakken stro verkocht, maar als je een grotere hoeveelheid nodig hebt, is het meestal voordeliger om bij een boer in de buurt, een manege of via marktplaats een hele strobaal te kopen. Voor tere plantjes is stro te grof, maar voor grotere groenten prima. Traditioneel wordt het gebruikt rond aardbeien en het is ook ideaal om de grond rond courgettes en pompoenen mee te bedekken. Omdat de vruchten dan op het stro in plaats van de grond komen te liggen, is de kans op rotten
aanzienlijk kleiner. Ook bij de teelt van aardappels bewijst stro z’n nut. Aardappels worden
namelijk groen als ze vlak onder de oppervlakte groeien (en daardoor blootgesteld worden aan licht). Een strolaag voorkomt dit. Groene aardappels hebben een groter gehalte aan solanine en zijn eigenlijk niet geschikt voor consumptie.
Karton
Een lichtdichte mulchlaag van karton kan gebruikt worden om wortelonkruid kapot te krijgen en om het ontkiemen van onkruidzaden tegen te gaan. Maar dat is niet het enige voordeel. Het karton (een organische materiaal ) zal in de aarde langzaam verteren. Hierdoor verbetert het humusgehalte verbetert en komen er voedingsstoffen vrij.
Cacaodoppen
Cacaodoppen zijn de schillen van cacaobonen, dus afval van de chocolademakerij. Ze komen van ver, maar omdat cacaobonen pas na aankomst in Europa geschild worden, ontstaat dit afvalproduct feitelijk dichtbij. Cacaodoppen zijn rijk aan voedingsstoffen, die bij een regenbui in de grond terechtkomen. De heerlijke chocoladegeur brengt (schadelijke)
insecten in de war en slakken vinden het niet prettig om over de grove cacaodoppen te kruipen. Grootste nadeel van de cacaodoppen is de hoge prijs. Gebruik ze daarom spaarzaam, bijvoorbeeld bij planten die veel belagers hebben en/of planten die profiteren van de extra voeding, zoals kolen.
Champost
Champost ofwel champignonmest is het substraat waarop champignons worden geteeld. Het bestaat voornamelijk uit paardenmest, gips, kippenmest en stro. Champost heeft een mooie structuur en is gemakkelijk te verwerken. Het kan bij bijna alle planten worden toegepast.
Landbouwplastic
Afdekken kan ook met landbouwplastic, dit beschermt de grond heel goed tegen uitdrogen, waardoor watergeven minder nodig is. Ook krijgen gras en onkruid geen kans. Door gaten in het plastic te snijden kunnen je wel zelf planten
Stenen
Stenen kunnen ook als bodembedekking worden gebruikt. In koude klimaten kan de warmte die door de stenen wordt vastgehouden het groeiseizoen verlengen. ook kunnen enkele, wat zwaardere stenen rondom stabiliteit geven aan grotere struiken en boompjes.
Zaaien of planten in mulch
Voor je gaat zaaien of planten schuif je de mulchlaag eerst opzij of je haalt hem tijdelijk weg.. Nadat het planten leg je de mulch weer terug, waarbij je het plantje enigzins vrij houdt. Na zaaien wacht je tot de planten groot genoeg zijn.